Wrzesień 1939

Celem Sowietów, którzy w 17 września 1939 roku zaatakowali Polskę było jej zniszczenie – jako bariery powstrzymującej rozprzestrzenianie się bolszewickiej rewolucji. W pierwszych dniach po agresji Kresy stanęły w ogniu, a przeciwko wojsku i ludności polskiej wystapili nie tylko najeźdźcy ale także podżegane przez nich mniejszości narodowe. Nie będąc sygnatariuszem konwencji genewskiej Związek Sowiecki nie poczuwał się do obowiązku gwarantowania pojmanym jeńcom należnych im praw.

Do połowy lat 90. funkcjonował w Niemczech „mit niewinnego” Wehrmachtu. W literaturze, w publicystyce pisano o „czystych rękach Wehrmachtu”, „białej legendzie Wehrmachtu”, a nawet o „rycerskim Wehrmachcie”. Dlaczego było to możliwe, podczas gdy w Polsce, a jeszcze bardziej w Związku Sowieckim doskonale wiedziano o zbrodniach żołnierzy Wehrmachtu? Zdradzili chlubne tradycje moralne żołnierza niemieckiego

Podpisanie we wrześniu 1938 roku układu monachijskiego stanowiło początek końca Republiki Czechosłowackiej. Niemcy, Włochy, Wielka Brytania i Francja, ponad głowami Czechów i Słowaków, zdecydowały wówczas o oderwaniu od tego państwa niemalże 30 tys. km² jego terytorium z 3,5 mln mieszkańców.

Do Polskiej Marynarki Wojennej trafił na własną prośbę. Kiedy w 1918 roku powstawało niepodległe państwo polskie, błogosławiony ksiądz Władysław Miegoń, proboszcz parafii w ziemi sandomierskiej, wybrał Gdynię. Poprosił swojego biskupa Mariana Ryxa o przeniesienie do rodzącej się marynarki wojennej na stanowisko kapelana. Rok później był już podporucznikiem w I Batalionie Morskim.

Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Białymstoku prowadzi śledztwo S 52/03/Zk dotyczące zabójstw: Władysława Ignatowskiego, Oskara Meysztowicza, Jana Kryńskiego, Jana Naumczyka i Dawida Jakobsona we wrześniu 1939 r. w Zelwie, powiat Wołkowysk.

Przedstawiany tekst relacji obejmuje zasadniczo czas od 1 września do 1 grudnia 1939 r. Jest on szczegółowym rękopiśmiennym zapisem przeżyć autorki w omawianym okresie. Spisywany był, jak mi wiadomo, na bieżąco lub (co wynikało z sytuacji) z niewielkim opóźnieniem w stosunku do dziejących się zdarzeń.

Rodzice moi pochodzili z Tarnowa, ale jeszcze przed I wojną światową ojciec, służący wówczas w armii austriackiej, został przeniesiony służbowo do pułku w Kołomyi. Urodziłem się tuż przed wybuchem wojny – 8 lipca 1914 roku.

W Bydgoszczy 3 i 4 września 1939 r. doszło do wydarzeń, które propaganda III Rzeszy nazwała „bydgoską krwawą niedzielą”1. Historycy polscy na podstawie prowadzonych po zakończeniu II wojny światowej badań ustalili, że 3 września 1939 r. w Bydgoszczy ludność narodowości niemieckiej strzelała do wycofujących się polskich żołnierzy.

Od wielu lat w rocznicę Września 1939 r. pojawiają się w prasie regionalnej publikacje dotyczące bohaterskiej obrony Katowic. Pozwalają przypomnieć tym, których historia coraz mniej interesuje, tych, dzięki którym narodowi polskiemu udało się przetrwać okupację. 21 września 2003 r. w „Przeglądzie” pojawił się artykuł Śląskie Westerplatte dotyczący obrony Katowic we wrześniu 1939 r., a w szczególności roli harcerzy broniących wieży spadochronowej w Parku Kościuszki.

Główną metodą sprawowania niemieckiej władzy administracyjnej nad polską ludnością cywilną był terror. Permanentne zagrożenie wolności osobistej i towarzysząca temu groźba śmierci miały zmusić do uległości i akceptacji polityki okupacyjnej. Terror był też narzędziem wyniszczania określonych grup i środowisk społeczeństwa polskiego, służył wreszcie do walki władz hitlerowskich z polskim ruchem oporu.